Giao dịch chứng khoán không chỉ mang lại cơ hội sinh lời mà còn phát sinh nghĩa vụ thuế quan trọng mà mỗi nhà đầu tư cần nắm rõ. Một trong những khoản thuế không thể bỏ qua chính là thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng chứng khoán. Hôm nay cùng Công Ty TNHH Dịch Vụ Công Quốc Gia khám phá chi tiết về quy định và cách tính thuế thu nhập cá nhân liên quan đến hoạt động chuyển nhượng chứng khoán nhé!
Các khoản thu nhập chịu thuế từ chuyển nhượng chứng khoán
Theo quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (sửa đổi, bổ sung) và Luật Chứng khoán 2019, các khoản thu nhập từ hoạt động chuyển nhượng chứng khoán của cá nhân đều thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Cụ thể, bao gồm:
1. Thu nhập từ chuyển nhượng các loại chứng khoán
- Cổ phiếu: Là loại chứng khoán xác nhận quyền sở hữu vốn tại công ty cổ phần. Thu nhập phát sinh khi cá nhân bán hoặc chuyển nhượng cổ phiếu được xem là thu nhập chịu thuế.
- Quyền mua cổ phiếu: Khi cá nhân bán quyền mua cổ phiếu (ví dụ quyền mua ưu tiên trong đợt phát hành thêm), khoản thu nhập từ giao dịch này cũng chịu thuế TNCN.
- Trái phiếu, tín phiếu: Bao gồm các khoản chứng khoán nợ do tổ chức phát hành. Thu nhập từ việc bán lại hoặc chuyển nhượng những công cụ này đều phải kê khai nộp thuế.
- Chứng chỉ quỹ: Là giấy tờ xác nhận quyền sở hữu vốn góp vào quỹ đầu tư. Khoản lợi nhuận thu được từ việc bán chứng chỉ quỹ cũng thuộc thu nhập chịu thuế.
- Các loại chứng khoán khác: Theo Điều 4, Luật Chứng khoán 2019, các loại chứng khoán khác được phép giao dịch (như chứng quyền, chứng khoán phái sinh…) khi chuyển nhượng đều phát sinh nghĩa vụ thuế TNCN.
2. Thu nhập từ chuyển nhượng cổ phiếu chưa niêm yết
Đối với trường hợp cá nhân sở hữu cổ phiếu của công ty cổ phần chưa niêm yết, khi thực hiện chuyển nhượng cho cá nhân hoặc tổ chức khác, khoản thu nhập này vẫn phải nộp thuế TNCN như đối với chứng khoán niêm yết. Giá tính thuế được căn cứ theo giá ghi trên hợp đồng hoặc giá theo sổ sách kế toán.
3. Phân biệt nghĩa vụ thuế theo đối tượng cư trú
- Cá nhân cư trú (có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên hoặc có nơi ở thường trú): Phải nộp thuế TNCN đối với toàn bộ thu nhập phát sinh cả trong và ngoài Việt Nam, bao gồm thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán.
- Cá nhân không cư trú: Chỉ chịu thuế TNCN đối với các khoản thu nhập phát sinh tại Việt Nam, bao gồm thu nhập từ việc chuyển nhượng chứng khoán của doanh nghiệp Việt Nam.
Cả hai nhóm đối tượng đều áp dụng mức thuế suất 0,1% trên giá trị chuyển nhượng đối với thu nhập từ giao dịch chứng khoán, và 5% đối với cổ tức nhận bằng tiền mặt.
Cách tính thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng chứng khoán
Thuế TNCN phải nộp = Giá chuyển nhượng chứng khoán từng lần × Thuế suất 0,1%
Xác định giá chuyển nhượng chứng khoán
- Đối với chứng khoán của công ty đại chúng giao dịch trên Sở Giao dịch chứng khoán (SGDCK): Giá chuyển nhượng được xác định là giá khớp lệnh hoặc giá giao dịch thỏa thuận tại SGDCK.
- Đối với chứng khoán không giao dịch trên SGDCK: Giá chuyển nhượng được căn cứ theo giá ghi trên hợp đồng chuyển nhượng, giá thực tế chuyển nhượng, hoặc giá ghi trên sổ sách kế toán của tổ chức phát hành chứng khoán tại thời điểm lập báo cáo tài chính gần nhất trước khi chuyển nhượng.
Thuế suất áp dụng
- Thuế suất áp dụng là 0,1% trên giá trị chuyển nhượng, không phân biệt là cá nhân cư trú hay không cư trú.
- Đây là mức thuế suất cố định, áp dụng cho mọi trường hợp chuyển nhượng chứng khoán (không tính trên phần chênh lệch lãi).
Lưu ý quan trọng
- Thuế TNCN từ chuyển nhượng chứng khoán được tính trên toàn bộ giá trị bán (giá chuyển nhượng), không khấu trừ giá vốn hay các chi phí liên quan.
- Nghĩa là dù bán lỗ hay lãi, cá nhân vẫn phải nộp thuế 0,1% trên giá trị chuyển nhượng.
Ví dụ: Anh A sở hữu 10.000 cổ phiếu của Công ty X, giá mua ban đầu 50.000 đồng/cổ phiếu. Sau một thời gian, anh A bán toàn bộ số cổ phiếu với giá 80.000 đồng/cổ phiếu.
- Tổng giá chuyển nhượng: 10.000 × 80.000 = 800.000.000 đồng.
- Thuế TNCN phải nộp: 800.000.000 × 0,1% = 800.000 đồng.
Dù anh A lãi hay lỗ so với giá vốn, mức thuế vẫn được tính dựa trên giá bán ra.
Như vậy khi chuyển nhượng chứng khoán, cá nhân phải lưu ý:
- Giá chuyển nhượng xác định đúng theo quy định.
- Thuế suất luôn là 0,1% trên giá trị chuyển nhượng.
- Không được khấu trừ chi phí, giá vốn khi tính thuế.
- Phải kê khai và nộp thuế đầy đủ, đúng hạn để tránh bị xử phạt.
Hồ sơ và cách kê khai thuế TNCN từ chuyển nhượng chứng khoán
Việc kê khai và nộp thuế thu nhập cá nhân (TNCN) từ chuyển nhượng chứng khoán là nghĩa vụ bắt buộc đối với cá nhân có phát sinh thu nhập từ hoạt động này. Để tránh bị xử phạt và đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, cá nhân cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và thực hiện kê khai đúng thời hạn.
Hồ sơ khai thuế gồm
- Tờ khai thuế thu nhập cá nhân mẫu số 04/CNV-TNCN, ban hành kèm theo Thông tư 80/2021/TT-BTC.
- Phụ lục bảng kê chi tiết cá nhân chuyển nhượng vốn (mẫu số 04-1/CNV-TNCN), áp dụng nếu tổ chức khai thay hoặc nộp thay cho nhiều cá nhân.
- Bản sao hợp đồng chuyển nhượng chứng khoán hoặc hợp đồng góp vốn (trường hợp góp vốn bằng chứng khoán).
Hướng dẫn kê khai và nộp hồ sơ
- Cá nhân có thể tự kê khai hoặc ủy quyền cho tổ chức, công ty chứng khoán thực hiện khai và nộp thay.
- Khi điền tờ khai mẫu số 04/CNV-TNCN, cần cung cấp đầy đủ thông tin về cá nhân, loại chứng khoán, số lượng, giá chuyển nhượng và số thuế đã khấu trừ (nếu có).
- Hạn nộp hồ sơ: Trong vòng 10 ngày kể từ ngày phát sinh giao dịch chuyển nhượng thành công.
- Hồ sơ có thể nộp trực tiếp tại cơ quan thuế quản lý hoặc qua cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế.
Các trường hợp miễn, giảm thuế
- Trường hợp cá nhân cư trú của nước đã ký Hiệp định tránh đánh thuế hai lần với Việt Nam, có thể được hưởng miễn hoặc giảm thuế nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện.
- Khi áp dụng miễn, giảm, cần nộp kèm Giấy chứng nhận cư trú (Certificate of Residence) do cơ quan thuế nước ngoài cấp cùng các giấy tờ chứng minh khác.
Việc nắm vững các quy định về thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng chứng khoán không chỉ là tuân thủ nghĩa vụ pháp luật mà còn là yếu tố then chốt giúp nhà đầu tư tối ưu hóa lợi nhuận và tránh được những rủi ro không đáng có. Hy vọng rằng, với những thông tin chi tiết và toàn diện trong bài viết này, quý độc giả đã có cái nhìn rõ ràng hơn về một trong những khoản thuế quan trọng khi tham gia thị trường chứng khoán.
